ประวัติศาสตร์ชุมชนตำบลแม่ไร่

ปี  ๒๔๒๖  การก่อตั้งบ้าน “ฮ่องแฮ่”  หมู่ที่  ๔(๑๓๐ ปี)บ้านฮ่องแฮ่  ก่อตั้งมาเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด   คาดคะเนว่า  ก่อตั้งมาประมาณ 120-130 ปี  โดยประชากรส่วนมากอพยพมาจาก จ.ลำพูน  และมีการอพยพเข้ามาเรื่อย ๆ ชื่อเริ่มแรกชื่อว่าบ้านร่องแรด  เนื่องจากเดิมเป็นเส้นทางการเดินทางของแรดในการออกหาอาหาร  ซึ่งที่อยู่จริง อยู่ในพื้นที่ดอยสะโง้ (อ.เชียงแสน)  และเดินทางทุกวัน  จนเส้นทางที่เดินการเป็นร่อง  เมื่อถึงฤดูฝนน้ำก็จะไหล  และ กลายเป็นร่องน้ำ   พอนาน ๆ ชาวบ้านจึงเรียกว่าน้ำร่องแรด   และต่อมาเรียกตามชื่อน้ำว่า บ้านร่องแรด  หรือเรียกใหม่ว่าบ้านร่องแร่  หรือ ฮ่องแฮ่ในปัจจุบัน   บ้าน“ฮ่องแฮ่”  หมู่ที่  ๔มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น  1,000 ไร่โดยแบ่งเป็น  ที่นา  443 ไร่ที่สวน 15 ไร่              ที่แหล่งน้ำ  1.5 ไร่  ที่อยู่อาศัย452 ไร่ จำนวนครัวเรือน  122  ครัวเรือนจำนวนประชากร 394 คน  เป็นชาย 207 คน เป็นหญิง 187 คน  ผู้สูงอายุ 35 คน ผู้พิการ 3 คน

ปี ๒๔๙๐ การอพยพของชาติพันธ์ลัวะ หรือละว้า   จากเชียงใหม่           สู่เชียงราย  เดิมเมื่อปี ๒๔๙๐    พ่ออุ้ยปัน  จันทาอ้าย  และ พ่ออุ้ยแสน     กาวิใจ (กาวิละ) ซึ่งพ่อค้าวัวต่าง  จากจังหวัดเชียงใหม่ มาค้าวัว     ค้าควายในพื้นที่ เห็นว่าเป็นพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์  จึงกลับไปที่เชียงใหม่   เพื่อไปชัดชวนญาติพี่น้อง มาอยู่  โดยมีการอพยพ มาจาก  อ.จอมตอง     จ.เชียงใหม่